İSTANBUL – Gözaltında kaybedilen yakınlarının akıbetini sormak ve faillerin yargılanmasını talep etmek için Galatasaray Meydanı’nda 1995 yılından beri oturma hareketi yapan Cumartesi Anneleri/İnsanları bu hafta da meydandaydı.
Kayıp yakınları 1016. haftada 12 Eylül askeri darbesinden bir gün sonra 13 Eylül’de gözaltına alındıktan sonra katledilen ve vücudu kaybedilen Cemil Kırbayır’ın akıbetini sordu.
Galatasaray Meydanı’nda bir ortaya gelen kayıp yakınlarının bu haftaki açıklamasını Hayrettin Eren’in kardeşi İkbal Eren okudu.
“Berfo ve Fatma Kırbayır’ın bıraktığı yerden soruyoruz: Cemil Kırbayır nerede?” denilen açıklamada öne çıkan başlıklar şöyle:
İLK GÖZALTINDA KAYBEDİLME HADİSESİ: 12 Eylül 1980 tarihinde, Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen askeri darbe, Türkiye’de derin yaralar bıraktı. Darbe devrinde, yarası hâlâ kapanmayan ağır cürümler işlendi. 12 Eylül Askeri Darbesi’nin en yabanî uygulamalarından biri de gözaltında kaybetmeler oldu. 12 Eylül Askeri Darbesi’nin birinci gözaltında kaybedilme hadisesi, Kars’ta yaşandı. 26 yaşındaki Kars Eğitim Enstitüsü öğrencisi Cemil Kırbayır, 13 Eylül 1980 tarihinde Ardahan’ın Okçu Köyü’ndeki konutundan güvenlik güçleri tarafından gözaltına alındı. Cemil, evvel Göle’de bulunan 247. Piyade Alayı’na götürüldü. Burada yaklaşık bir hafta kaldıktan sonra, Kars Emniyet Müdürlüğü’ne ve akabinde gözetimevi olarak kullanılan Kars Eğitim Enstitüsü’ne sevk edildi.
350 SAYFALIK RAPOR: Cemil Kırbayır’ın ailesi, gözaltı müddetince sistemli olarak gözaltı merkezlerine giderek onun muhtaçlıklarını karşıladı ve Cemil’den, “iyiyim, gönderdikleriniz bana ulaştı” formunda yazılı bildiriler aldı. Lakin 8 Ekim tarihinden sonra, aile gözaltı merkezine gittiğinde, onlara “oğlunuz firar etti, bir daha onu sormaya gelmeyin” denildi. Baba İsmail Kırbayır ve Türkiye Barolar Birliği tarafından yapılan hata duyuruları sonuçsuz kaldı. Güzel’den bir daha haber alınamadı. Daha sonra, 5 Şubat 2011 tarihinde devrin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ile Dolmabahçe Sarayı’nda görüşen Cumartesi Anneleri’nden 103 yaşındaki Berfo Kırbayır, Erdoğan’a yaşadıklarını anlattı ve “ben ölmeden oğlumu bul” dedi. Erdoğan’ın talimatı üzerine, Mersin Milletvekili Prof. Dr. Zafer Üskül başkanlığında bir meclis araştırma kurulu kuruldu. Kurul, periyoda ilişkin evraklara ulaştı ve Cemil Kırbayır’ı sorguda gören çok sayıda şahitle, sorgulamayı gerçekleştiren emniyet ve MİT mensuplarıyla görüştü. Titiz bir çalışma sonucunda, 350 sayfalık bir rapor hazırladı.
SUÇ DUYURUSU: Bu raporda, Cemil Kırbayır’ın gözaltındayken azaba maruz kalarak hayatını kaybettiği ve vücudunun, vefatına sebebiyet veren kamu görevlilerince ortadan kaldırıldığı belgelendi ve Cemil Kırbayır’ın gözaltında kaybedildiği resmi olarak tescillendi. Komite, ayrıyeten düzenlediği raporla birlikte Kars Cumhuriyet Başsavcılığı’na hata duyurusunda bulundu. Lakin iktidar, bu insanlığa karşı kabahatle yüzleşme cüretini gösteremedi. On yıl süren belirsizlik devrinin akabinde belge, zamanaşımı gerekçesiyle kapatıldı. İnsan Hakları Derneği avukatlarının kararın kaldırılması ve şüpheliler hakkında kamu davası açılması başvurusu reddedildi. Kabahatin fail ve sorumluları yargı süreçlerine tabi tutulmadı ve cezalandırılmadı. Berfo Ana’nın ve kardeşini aramaktan vazgeçmeyen Fatma Kırbayır’ın bizlere mirası, yargı kararları ne olursa olsun, kayıplarımızı aramaya devam etmektir. Bu mirasa sahip çıkacağız; Cemil’i ve kayıplarımızı aramaktan asla vazgeçmeyeceğiz. Kaç yıl geçerse geçsin, Cemil Kırbayır ve 12 Eylül işkencehanelerinde kaybedilenler için, tüm kayıplarımız için adalet istemekten, devletin üniversal hukuk normları içinde hareket etmek zorunda olduğunu hatırlatmaktan vazgeçmeyeceğiz.