Hasta bezleri, yatağa bağımlı yahut engelli bireyler açısından hayli büyük bir konfor sağlasa da gereksiz yere kullanımı tehlike saçıyor.
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Tunç Özdemir, ülkemizde SGK’nın yaklaşık 150 farklı hastalık için, günde 4 beze kadar fiyatsız hasta bezi alma hakkı sunduğunu, lakin bu kadar yaygın bir endikasyonun, “bez suistimalini” de beraberinde getirdiğini ve hakikaten gereksinimi olan hastaların da bu durumdan mağdur olabildiğini söyledi.
Prof. Dr. Özdemir, yapılan çalışmalarda, her 3 hastadan 2’sinin, gereksiz yere hasta bezi kullandığını, bunların da yüzde 80’inin enfeksiyon tehlikesini bilmesine karşın bez kullanmaya devam etmeyi tercih ettiğini kaydetti.
Prof. Dr. Özdemir, özellikle ileri yaş bayanlar ortasında sık görülen idrar kaçırma sorunu üzere, aslında medikal tedaviyle güzelleşebilecek, tuvalete gidebilir durumdaki hastaların bile hasta bezi kullandığını, bayanların erkeklere nazaran daha fazla bez suistimali eğiliminde olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Özdemir, bu kadar yaygın kullanımın, yalnızca hastanın kendi sıhhatini değil, enfeksiyonlu atıklar nedeniyle toplum sıhhati ve çevreyi de tehdit ettiğini belirtti.
SGK 150 HASTALIK İÇİN FİYATSIZ BEZ VERİYOR
Prof. Dr. Özdemir, “Hasta bezleri hastaların yahut yaşlıların kullanmak zorunda kaldıklarında büyük konfor sağlayan gereçlerdir aslında. Bilhassa nörolojik sistem hastalığı olanlar yahut yaşlı hastalar bu bezleri kullanarak hem toplumsal hayatlarında, hem de ömür kalitelerinde büyük kolaylık elde ediyor. Fakat bu kullanım ve erişim kolaylığı yanında, bezlerin çok kullanımı, birtakım yan tesirlere, toplumsal ve toplumsal, hatta çevresel meselelere neden oluyor.
Son vakitlerde bilhassa toplumsal güvenlik kurumlarının bu bezlerin kullanımı ve erişimine kolaylık getirmesiyle bir arada, toplumda (gerekli gereksiz) çok yaygın bir endikasyonla kullanıldığını görmekteyiz. SGK’nın, 150’ye yakın hastalık tarifi var bezlerin kullanımı için. 150 hastalık endikasyonuna onay veriyor. Çabucak çabucak bütün uzman tabipler de 2 yıllık mühlet için, günde 4 adet olarak belirlenen bez kullanım imkanını hastalara sunabiliyor.
Hem hastaların hem hasta yakınlarının, hatta bazen de sıhhat çalışanlarının hasta bezi suistimaline yol açtıklarını görüyoruz maalesef. Örneğin hasta aslında mobilize, yani hareket edebilir halde, bir ölçü şuuru de yerinde. Bazen Alzheimer vs nedenlerle, tahminen şuuru çok yeterli olmasa bile bu hastalar tuvalete aslında kendileri yahut yardımla gidebilecek, kendi tuvaletini yapabilecek durumda oluyor. Ona karşın götür-getir taşıma kolaylığı, hijyen açısından güya daha sağlıklıymış üzere, bez tercih ediliyor” dedi.
HASTALARIN ÜÇTE İKİSİ GEREKSİZ KULLANDIĞININ FARKINDA
Hasta bezi kullanımıyla ilgili yapılan çalışmalarda, aslında yüzde 67 hastanın, yani yaklaşık her 3 hastadan 2’sinin bu bezi kullanmasının yanlış olduğunu bile bile kullandığının gösterildiğine işaret eden Prof. Dr. Özdemir, “Bunların da yaklaşık yüzde 80’i, bez kullanımıyla alakalı enfeksiyonlara yakalanabileceğini bilmesine karşın tekrar 80’den daha fazla oranda bez kullanımının pratikliğinden, hareketini ve toplumsal hayatını, ömür kalitesini artırdığını düşündüğünden ötürü kullanmaya devam edeceklerini söylüyor” diye konuştu.
ÖLÜMCÜL MİKROPLARI ETRAFA TAŞIYAN ZIMNÎ FELAKET
Sadece hastalık riski açısından değil, bez suistimalinin çevresel felakete de yol açacağını belirten Tunç, milyonlarca kullanılmış bezlerin içerisindeki enfeksiyonların, toplum sıhhatini da tehdit ettiğini söyledi ve şöyle devam etti:
“Yoğun bakım yahut hastane sonrası meskende bez kullanılmaya başlayan hastalarda şunu da biliyoruz. Bu hastalar çok daha değişik patojenlerle, mikroflorayla, bakteriyel florayla bu bezleri kirletiyor. Bilhassa hastaneden yeni çıkan hastalar, bizim hastane mikrobu dediğimiz bakterileri üzerlerinde taşır halde oluyor. Bu doğal görünmeyen büyük bir tehdit oluşturuyor aslında. Zira bu bakterilerin bulunduğu bezler, olağan atıkların ortasına karışıyor. Bizim çöp kutularımıza, belediyenin atık ünitelerine standart çöpmüş üzere ulaştırılıyor. Bu da hastane mikrobu dediğimiz bakterilerin etrafa de saçılmasına sebebiyet veriyor”
AĞIR HASTAYA DA HAFİF HASTAYA DA TIPKI SAYIDA VERİLİYOR
Hasta bezi kullanımı için gerçek endikasyonun aslında hastanın mobilitesi, yani hareket zorluğunun bulunması kriterinin gözetilmesi gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Özdemir, gerekli gereksiz pek çok hastalıkta hasta bezine fiyatsız olarak geniş ulaşım kolaylığı tanınması nedeniyle, hakikaten muhtaçlığı olan hastaların da hudutlu sayıda bez kullanmak zorunda kaldığına işaret ederek, ağır ya da hafif ayırt etmeksizin endikasyona dahil edilen her hastaya birebir sayıda bez hakkı tanınmasının, hareket kısıtlılığı olan gerçek hastaların kâfi sayıda beze ulaşamamasına da neden olduğunu vurguladı.
Prof. Dr. Özdemir, “Basit bir diyabet hastalığından, çok kolay bir nörolojik hastalığa kadar hastalar fiyatsız olarak beze erişim sağlayabiliyor. Fazla kullanımı yani suistimal edilmesi kadar, yetersiz kullanımına da çok dikkat edilmeli. Gerçek muhtaçlık sahipleri kâfi beze ulaşamıyor. Günde 4 adede kadar fiyatsız bez hakkı tanınıyor. Taşınabilir olan yani hareket kısıtlılığı olmayan tüm hastalarda da bu türlü. O nedenle bu hastalarda bez kullanımı tartışılmalıö dedi.
“TEDAVİ OLMAK YERİNE BEZ KULLANMAYI TERCİH EDİYORLAR”
Basit refleksleri geliştirecek antrenmanlar, pak aralıklı kateter uygulamaları, küçük ameliyatlar yahut medikal tedavilerle düzelebilecek hastalıklarda da hastaların tedaviyi seçmek yerine bezi tercih ettiğine dikkat çeken Prof. Dr. Özdemir, “Maalesef hastalar kendi tercihleriyle bez kullanımına yöneliyor. Doktorlarını de baskı altına aldıkları için gerçek tedaviler ıskalanıyor. Bu da beze bağlı komplikasyonlarla uğraşmak zorunda kalmamıza neden oluyor. Öksürünce hapşırınca idrar kaçıran yani bizim gerilim inkontinans dediğimiz hastalık oluyor diye bez kullanmak çok yanlış.
Ya da çok etkin mesane hastasının sık tuvalete gitme sorununu bezle çözmesi hakikaten büyük bir yanılgı. Türkiye profilinde bilhassa bayan hastalarımız maalesef çok pratik buldukları için bu bezleri tercih ediyor ve gereksinim dışı kullanıma çok fazla yönleniyorlar. Bir çığ üzere büyüyen sayıda bayanlarımız bez kullanıyor. Bilhassa menopoza yaklaşan, 55-60 yaş üzerindeki bayanlar hafif hareketleri de azaldığı vakit çabucak beze yöneliyorlar” diye konuştu.
13 MİKROBUN 5’İ BEZDE YAŞAYABİLİYOR
Bez kullanımının bu kadar artmasıyla birlikte kalitesi düşük bezlerin de piyasada yer tuttuğuna değinen Prof. Dr. Özdemir, ağır üriner enfeksiyonlara neden olabilen 13 tane ürobasilden 5’inin bezlerde de yaşayabildiğini vurguladı ve kelamlarını şöyle noktaladı:
“Özellikle ağır bakımlarda çok rastlıyoruz. İdrar yolu enfeksiyonları çok ölümcül gidebiliyor ağır bakımlarda. Bu nedenle hasta bezinin değiştirilme sıklığı, tekniği, paklık tekniği çok değerli. Bez, muhakkak bir ıslaklığın üzerinde kesinlikle çabucak değiştirilmeli. Bu esnada önemli bir paklık yapılması, genital bölgenin kesinlikle erkek bayan ayrımı olmadan hassasiyetle temizlenmesi gerekiyor. Tercihen önden geriye, anal bölgenin florası ön tarafa taşınmadan bir paklık yapılmalı. Dekübit dediğimiz yaralar da genital bölgelerde enfeksiyonlara, çok önemli mortalite riskine yani mevtle sonuçlanabilen idrar yolu enfeksiyonlarına sebep olabiliyor”